Dyslexia - Chii icho, mhando, zviratidzo, zvinokonzera uye kurapwa

Mazuva ano, izwi re dyslexia, asi vashoma vanoziva chaizvo zvazvinoreva. Izvi zvinozivikanwa sekusagadzikana kwekuverenga kunozviratidza muvana, vachiri kuyaruka nevakuru, uye chiitiko chayo chakakwirira zvakanyanya kupfuura zvingafungidzirwe. Chaizvoizvo nekuda kwechikonzero ichi, tinopa chinyorwa chinotevera pamusoro peichi chiitiko, mune poindi dzakadai sedudziro yadzo, typology, zviratidzo, uye kurapwa kunoshandiswa kuzvikunda kunogadzirwa.

Tsvaga kuti chii chinonzi dyslexia uye zvarinoreva

Etymologically, iro izwi dyslexia rakaumbwa nemazwi maviri: Dys, izwi rechimiro chechiGiriki rinoshandurwa kuti kunetsekana; Y lexia, yechiLatin kwakatangira, zvinoreva kuverenga. Naizvozvo, dudziro chaiyoiyo yezwi iri iri kunetseka kuverenga.

Izvo zvinotsanangurwa sekuomerwa mukumisikidza uye kukodha zvinhu zvemutauro maererano nekuverenga, kunyora, uye kunyangwe kutaura (kunyanya zviratidzo, tsamba); ucal inowanikwa mune vanhu vane kugona kujairika kugona. Dambudziko iri rine zvaro mavambo muhuropi dysfunctions, neaya anozvarwa kana ayo akawanikwa semhedzisiro yetsaona munzira yehupenyu.

Naizvozvo, munhu asingakwanise kuverenga kana kunyora pazera iro pazvinoonekwa sezvakanaka kuti aite anogona kutorwa sedyslexic; Pasina chero mhando yekunonoka kana kuremara kwepfungwa, kuremara kwekunzwa (matambudziko ekunzwa, matambudziko ekuona, semuenzaniso) uye negwara rakakodzera redzidziso.

Vamwe vanyori, vakaita Harstein, Debray naMelékian, funga nezvayo se kusagadzikana kwekudzidza. Vamwe vanozviona sedambudziko rakasarudzika uye rakasiyana, seku Critchley, Nieto uye Padget, nekuda kwekuvhiringidzika maererano nezviratidzo. Chokwadi ndechekuti nhasi, vanhu vazhinji havana kujeka nezve chinonzi dyslexia. Izwi iri rinoshandiswa muchirevo kureva kazhinji kune zvinowanzoitika pakuverenga nekudzidza, zvinova zvisizvo.

Nezve kuitika kwayo, dambudziko iri rinobata pakati pe5 kusvika 10% yevana vezera rekuchikoro, avo vangangoita 80% ndevechikadzi. Muchokwadi, kubva pavanhu vana vese vanobatwa, vatatu varume. Izvi zvakapihwa munguva dzekare kune kukosha kukuru kwakapihwa dzidzo yavo. Nekudaro, munharaunda yedu yazvino vakomana nevasikana vanoenda kuchikoro pasina chipingaidzo. Naizvozvo, chaicho chikonzero chinokonzeresa dyslexia muchikamu chakakura mune murume kana murume pane chimwe hachisati chazivikanwa.

Iyo nzira iyo dyslexia kusagadzikana inokanganisa hupenyu hwevanhu inoenderana zvakanyanya padanho rekutambudzika (kana iri padanho yakaderera, yepakati kana yakakomba). Nenzira iyi, kune vanhu vane dhigirii diki iyo inovabvumidza ivo, zvakare, kuti vamire kunze mumunda we Calculus uye masvomhu zvakawandisa; kana vamwe vane chinhanho chakanyanya asi vanogona kuramba vachishanda mumabasa akadai sevanogadzira magetsi, mhizha, vagadziri vegoridhe, vagadziri uye vanogadzira. Chekupedzisira, iwo makesi ekusimba kwakanyanya umo mamiriro aya anomiririra kurema, uye izvo zvinodzidzisa vanhu chete kune epakutanga mabasa.

Ndeapi marudzi eDyslexia?

Kune akati wandei matambudziko ekudzidza, dyslexia ndeimwe yadzo uye inogona kugoverwa mumhando dzakasiyana, zvinoenderana nekuomerwa kune munhu anotambura nazvo.

a) Yakawanikwa dyslexia:

Icho chinoreva dyslexia iyo inotangira mumunhu uyo ​​akatodzidza kuverenga, mushure metsaona yakakonzera iyo kusagadzikana kwehuropi. Nekudaro, izvi zvakapatsanurwa kuita mhiri nepakati, iyo kuzivikanwa kunoenderana nekuti mhedzisiro yekukuvara inokanganisa maonero eruzivo kana kugadziriswa kwayo.

Peripheral dyslexia:

• Nezve: Izvo zvakataurwa naPatterson muna 1981, uye zvinoreva kune izvo zviitiko umo varwere vanogona kuziva mazwi pasi rese, pamwe nekutsanangura mavara akasarudzika. Zvisinei, havakwanisi kuziva imwe neimwe yetsamba dzinoumba izwi.
• Kutarisa: Mune ino kesi, vanhu vanokanganisa mazwi kune vamwe ayo akafanana graphic. Semuenzaniso, ivo vanoverenga mashoma panzvimbo petafura; zuva panzvimbo yemunyu, pakati pevamwe. Nekudaro, ivo vanokwanisa kuona mavara emazwi ayo ivo vasingakwanise kuverenga. Rudzi rwe dyslexia rwakatsanangurwa naMarshall muna 1984, makore matatu mushure mekuonekwa kwekutarisa.
• Tsamba netsamba: Pamhando dzedyslexia dzataurwa, izvi zvinokanganiswa nehurefu hwemazwi. Tsamba nemhando yetsamba ndeimwe inozviratidza kana munhu aine kudikanwa kwekuverenga zvinonzwika, kana mukati, imwe neimwe yetsamba dzinoumba rimwe izwi.

Central dyslexia: Murwere anonetseka kurondedzera chiratidzo chemifananidzo pamwe nezvinoreva izwi; Izvi zvinokonzerwa nekukanganisa munzira dzinoshanda senzira yekuvabatanidza. Zvichienderana nenzira iyo yakaoma kuita iyi kuwirirana, yepakati dyslexia yakarongedzwa kuita:

• Phonological: Murwere anopa kuora moyo munzira yefonological, nekuti ivo vanokwanisa kuverenga mazwi anozivikanwa kuburikidza nenzira inoonekwa, asi ivo havagone kuverenga mazwi matsva, asingazivikanwe kana akaumbwa. Mumwe munhu ane phonological dyslexia anogona kuverenga lopo panzvimbo yemhumhi, semuenzaniso.
• Zvepamusoro: Inozviratidza kunyanya nekuverenga kusiri iko kwemazwi asina kujairika, kazhinji mazwi akakweretwa kubva kune mimwe mitauro, ayo ane kunyorwa kwakafanana uye kududzwa mumutauro wakakanganiswa; semuenzaniso, "horo". Inoenderana nekukuvara kwemapoinzi matatu munzira yekuona: lexicon yekuona, semantic system uye phonological lexicon.
• Semantics: Murwere anokwanisa kuverenga mazwi kuburikidza neinoonekwa lexicon uye phonological lexicon, zvisinei, haazokwanisa kuwana zvarinoreva. Mune mhando iyi yedyslexia, pane kusagadzikana muhukama pakati pechiratidzo lexicon uye semantic system, iyo inodzivirira kubviswa kweiyo yakazara meseji.
• Zvakadzika: Iyi ndiyo imwe yemhando dzakakomba yedyslexia, sekuratidzwa kwazvinoitwa zita, nekuti munhu wacho anozowana zvinetswa mukuverenga mabhii ezvinyorwa kana mazwi asina kujairika, uye mukuwana zvarinoreva Iyo murwere ane yakadzika dyslexia icharatidza zvese zviratidzo zvekukanganisa munzira yekuona, pamwe neiya ekuremara munzira yefonological. Nenzira iyi, vanozogona kuverenga "tafura" apo panoti "chigaro".

b) Evolutionary dyslexia:

Iyo zvakare inonzi kukura dyslexia, ndiko kusagadzikana kunobva mumunhu iye achidzidza kuverenga, uye kunoenderera kunyangwe mushure meizvi. Zviratidzo mune ino kesi zvakafanana zvikuru kune avo vanotambura nerudzi rwakawanikwa, asi mune ino kesi, ivo havazokonzerwe nemaronda ehuropi.

Zviratidzo

Kamwe kana akasiyana marudzi edyslexia aburitswa, munhu anogona kuwana pfungwa yezviratidzo zvine chekuita nedambudziko iri. Nekudaro, muchikamu chino tinopa kuputsika kwakawanda kwezviratidzo zvakajairika zvehyslexia kune vanhu vanozvipa, uye izvo zvinoshandisirwa kuongororwa kwayo:

• Ivo vanopa kunonoka kuverenga, zvichienzaniswa nevana vezera rimwe chete. Ichi chiitiko chevanhu vane dyslexia uye chakajairika sezvo mwana anotanga kuverenga mitsara mirefu uye zvinyorwa.
• Vanogara vachirasikirwa nehurongwa hwemitsara yechimwe chinyorwa, uyezve, kuzvitungamira, vanoshandisa mumwe weminwe yavo kunongedza mutsara wavari.
• Vanoshandura mavara anoumba mazwi. Nenzira iyi, vanogona kuvhiringidza "b" ne "p" kana "q".
• Paunenge uchiverenga zvinyorwa, vanogadzira mazwi ine zviratidzo zvemifananidzo zvakafanana neizvo zvepakutanga. Vanogona kana vangasave vachienderana nemamiriro ekuverenga.
• Ivo vanogona kunyora pamberi pegirazi zvishoma nezvishoma.
• Vanopa matambudziko kuperetera mazwi, pamberi pavo vanopa kusahadzika kwakawanda, uye kazhinji, vanochinja maratidziro etsamba.
• Ivo vanoverenga zvinyorwa, zvirevo uye zvibatanidzo (zvinodaidzwa kuti mazwi ekushanda) nekuoma kukuru, sezvo vasina zvadzinoreva zvavanogona kuenderana nazvo.
• Vanopa matambudziko anooneka mukudzidza mutauro mutsva.
• Ivo vanonetseka kududza polysyllabic mazwi.
• Zvakaoma kwavari kudzidza matafura ekuwedzera.

Zvinokonzera dyslexia

Kunyangwe iri hosha yakadzidzwa kubvira pakati pezana ramakumi maviri emakore, izvo zvinokonzera dyslexia zvinoramba zvisingazivikanwe nhasi. Muzhinji, isu takatsanangura dyslexia zvinoenderana nekwakabva sekushanduka uye kuwanikwa. Zvikonzero zvekupedzisira zviri pachena. kunyangwe paine zvinhu zvine chekuita nezviratidzo, zvakafukidzwa mune dzimwe dzidziso dzinoedza kutsanangura panzvimbo pacho kwayakatangira shanduko. Dzimwe dzedzidziso dzinogamuchirwa dzakatsanangurwa pazasi:

• Genetic zvikonzero: Ichi ndicho chimwe chezvikonzero zvakanyanya kukurukurwa. Mamwe masayendisiti akati kusimudzira kwekusagadzikana uku kune chromosomes 15 ne6, zvine chekuita nekuvandudzwa kwenzira dzakasiyana dzekuverenga kusagadzikana. Nekudaro, hapana humbowo hwakasimba hwakaunzwa kutsigira chirevo ichi.
• Neurological zvikonzero: Nezve iyi poindi, kuberekwa kusanzwisisika kwehunhu hwemitsipa, kwakazvarwa kushanda kwehutano kwakataurwa, asi chokwadi ndechekuti, semumafizikisi eruzivo ezvikonzero zvechirwere, hapana humbowo hwakakwana hwekuona kuti hunobva neurological.
• Hormonal inokonzera: Vamwe vanyori vanozvibatanidza nekuvapo kwemahomoni echirume, izvo zvinotsanangudza kukwirira kwenyonganiso yevanhurume.
• Zvinokonzera zvinokonzera: Izvi zvakatsanangurwa mumhando dzeakawanikwa dyslexia. Zvinokonzera zvikonzero zvinogona kuoneka, kuongorora uye phonological. Iwo ekutanga anokonzerwa nematambudziko mukuona kwekugadzirisa. Izvi zvinogona kuve nekuda kwekukanganisa kwekuona, kufamba kwemaziso zvisina kujairika, izvo zvinogona kuita kuti zviome kutevedzera marongero etsamba panguva yekuverenga. Iwo ekunzwika, ayo mavambo echirwere ari mukutambudzika kwekunzwa. Chekupedzisira, izvo zvinokonzeresa zvemazwi, uko kunetsekana kunofungidzirwa kuchikamu chemafonimi anoumba mutauro.
• Zvinokonzera zvepfungwa: Iyo dzidziso iyo inokonzeresa izvo zvinokonzeresa dyslexia kune iyo yepfungwa chimiro inonakidza kwazvo. Vamwe vanyori vanobatanidza kusagadzikana nekushomeka muhukama hwemanzwi uye zviratidzo zvemitauro. Vamwe vanochirondedzera kumatambudziko anokanganisa kana zvinhu zvakatipoteredza izvo zvinokonzeresa kukurudzira kwemwana uye kugona kwake kudzidza. Chekupedzisira, vamwe vateveri vehunhu hwekuzvibata vanotaura kuti itsika yakawanikwa yakaipa, saka kurapwa kwavo kunotsvaga kupedza hunhu.
• Zvinokonzeresa kudzidzisa: Inoenderana neyakaipa, hutsinye kana kushandiswa zvisirizvo maitiro ekudzidzisa. Nekudaro, iyi dzidziso inopokanawo zvakanyanya nekuti pasi pehunyanzvi uhu vamwe vana vanokura dyslexia, uye vamwe havana.

Kubudirira kurapwa

Kurapa kwedyslexia kunofanira kusanganisira hupenyu hwese hweanorwara. Nekudaro, mukutsvaga kwayo pazera diki, zvinoda hunyanzvi hwekugadzirisa matambudziko ekuverenga. Panguva ino kutaurwa kunoitwa nezve kutungamirirwa kuverenga zvirongwa; yeiyo imwe yeanonyanya kuzivikanwa ari orton gillingham (OG), inonyatso kuzivikanwa seMultisensory uye Yakarongeka Mutauro Kudzidzisa (MSLE). Ichi chinoonekwa sechishandiso chinoshanda kwazvo pakudzidzisa vana vane dyslexia.

• Chirongwa cheMSLE chinoshandisa njere dzese kudzidzisa vana kuverenga. Semuenzaniso, vadzidzi vanogona kudzidza imwe tsamba nekutarisa kwairi, kuidudza, kuinyora nezvinhu zvakasiyana nenzira yekuti vagone kuinzwa kana kunhuwidza.
• Uye zvakare, zvinofanirwa kuisa mwana kune nyanzvi dzehunyanzvi munzvimbo iyi; kukubatsira iwe kuziva ruzha rwemashoko, paradzanisa maruzha kubva kune akafanana uye uasanganise kuti agadzire matsva, semuenzaniso. Izvi zvinozivikanwa sekugadzira kuziva phonological. Nekudaro, ivo vanodzidza zvakare kududza mazwi avasingazive (kududzira).
• Zvinokurudzirwa, mukirasi, kudzidzisa vana zvakanyanya mumapoka madiki. Saizvozvo, ita zviitwa zvinobvumidza imwe kana maviri marudzi emaphonimemu kuti ashandiswe, panzvimbo pemamwe akati wandei panguva imwe chete, setsika.
• Zvimwe, zvinoenderana nekwakabva dyslexia, taura maziso ezviitwa zvinokurudzira uye kugadzirisa maonero emunhu, kunyangwe nzira iyi iri kubvunzwa zvakanyanya.

Panyaya yevadzidzi veyunivhesiti, kurapwa kwedyslexia kunotungamirwa kubatsira, nekuti panguva ino zvakanyanya kuomarara kurwisa dambudziko iri. Vadzidzi veYunivhesiti vanofanirwa kunyorera nenzira imwecheteyo kuverenga zviitwa, izvo zvichavabatsira kutora ruzivo. Nekudaro, ichi chirwere chisingaperi, saka nenzira imwechete ivo vachada yakawanda nguva yekudzidza uye kuita avo mabasa.

Parizvino, kufambira mberi kwetekinoroji kunogona kuendesa zvakanyanya hupenyu hwedyslexics, kunyanya muchikamu chevadzidzi. Pave paine marekodhi kwemakore akati wandei avanogona kushandisa mukirasi, kutsiva kuverenga nguva nenguva; malaptop ane ekutsikisa zviperengo, mabhuku akanyorwa nezwi, dzidziso uye mamwe masevhisi anopihwa nemasangano edzidzo eaya makesi

Kupedzisa, kana zvese nezve dambudziko rakajairika zvazivikanwa, tinokukoka kuti usiye maonero ako kana ruzivo pamusoro penyaya iri mubhokisi remashoko. Iwe unogona zvakare kugovana chinyorwa pane ako masocial network kushambadza iri dambudziko rinobata vana vazhinji uye vanhuwo zvavo nhasi.