Cell dzidziso uye nemipiro yayo mikuru

Izvi zvinoti zvinhu zvese zvipenyu, zvese zvirimwa nemhuka zvinoumbwa nemaseru, chinova chinhu chikuru chinovaumba, izvo zvinoitwa zviitiko zvese, nekuti chiito chese chinoitwa nemunhu mupenyu chinotungamirirwa nezviitiko zvinokonzerwa necedula dzose pamwechete. .

Dzidziso yesero yakaverengerwa nekuda kwekufambira mberi kwetekinoroji kwakagadzirwa mumaikorosikopu umo zvakaonekwa kuti zvikamu zvikuru zvesimba rezvinhu zvipenyu masero, ari akakosha uye panguva imwechete chikamu chakakosha kwazvo chesainzi yezvipenyu.

Izvo zvakatemwa kuti maseru anouya kubva kune mamwe maseru, izvo zvingave zvakakwana kuti vagadzire chinhu chinova chisikwa rakagadzirwa nechinhu chipenyuIzvi zvine ruzivo rwechizvarwa chese chemhando iri mukati mavo, saka kudzidza kweizvi kunogona kuona kufambira mberi uye kusimudzira kweumwe mupenyu.

Chii chinonzi cell dzidziso?

Dzidziso dzinofungidzirwa kuti mhedzisiro inoshandiswa kune sainzi, mune mimwe mitemo inoshandiswa mukusimudzira ruzivo rwusati rwanyatso kusimbiswa, uye izwi rekuti cell rakabatanidzwa kune zvese zvine chekuita nemaseru, ayo Iwo madiki uye akakosha zvikamu zvinoumba chinhu chipenyu, uye nekudaro zvese zvipenyu.

Ndicho dzidziso inonyanya kuenderana nehupenyu Nekuti inopa mipiro mikuru pakudzidza bumbiro rezvinhu zvipenyu uye nemabatiro azvinoita zvakajeka pakuumbwa kwehupenyu.

Musiyano uripo pakati pehupenyu uye husina basa inyaya ndeyekuti iyo yekutanga inogona kuzvimisikidza pachayo uyezve nekugadzirisa muviri, ichive maviri akakosha uye akasarudzika maitiro eiyo yekupedzisira, nepo inert isingakwanise kuita chero cheizvi zviito.

Uku kuferefeta kunotora makore mazhinji uye kuti ruzivo rwacho rwose harusati rwapedzwa, nekuda kwekukura kwenyaya iyi uye nemisiyano irimo, mave nemasayendisiti akawandisa avo vakapa zvakakosha kuiyi dzidziso.

Nheyo dzesero dzidziso

Dzidziso yesero yakapa ruzivo rwakakura kwazvo kubhayoroji, nekuti nekuda kwayo hunhu nekusimudzira kwete kwezvisikwa zvipenyu chete, asiwo kwenzvimbo dzavanokudziridza, zvakaratidzwa nekudzidza, zvichipa kujekeserwa kwenyaya iyi pamberi pekunetseka kwevanhu. .

Paive nevasayendisiti vaviri veGerman avo vakakwanisa kumisikidza yekutanga neyechipiri misimboti yenyaya iyi, pavakaona kuburikidza ne kushandiswa kwema microscope kuti chimiro chemiti nemhuka zvaive zvakafanana, kuitira kuti kukura kwadzo kungarondedzwe senge zvakafanana, izvi zvaive pakati pegore ra1839.

Pakupera kwezana ramakore regumi nemasere, akatsanangura maseru emasero ane chimiro chimwe chete uye mashandiro sezvinyama zvezvisikwa zvipenyu, uyo aipa data iri akange ari Xavier Bichat, uyezve chidzidzo chacho chakatumidzwa zita rekuti histology, iyo yaive chimiro chega inoiswa kumushonga uye physiology seyakazara, mupiro uyu wakaitwa nasayendisiti Meyer.

Muna 1980 VaCarl Woese vakakwanisa kunongedzera mhando nhatu dzehutachiona kubudikidza nemaikorosikopu yavo, yavakadaidza kuti archaea, bacteria nemaurkaryotes, avo vakasima pfungwa yekuti masero ane simba rehupenyu hwekuita mabasa anoshanda, izvi zvakawanikwa nekuti chimiro chakanangisa zvese zvidzidzo zvake pane imwechete poindi, ribosomal RNA, chinova chimiro chine zvisikwa zvipenyu zvese.

Anton Van Leeuwenhoek, uyo akashanda kubva muna 1674 kusvika parufu rwake, ari mumwe wevano tangira masero, microbiological uye experimental biology, zvakare akakwanisa kuita zvidzidzo zvakasiyana siyana nekuyedza, ndiye akaita zvimwe zvakakosha zvakawanikwa, izvo zvakagadzirwawo iye munhu.

Kune zvakare mupiro wakakosha weumwe chiremba wechiGerman, uyo akakwanisa kuona kuti sero rega rega rine chekuita nechirwere chakasiyana, kuitira kuti mhando dzinoverengeka dziwanikwe zvichienderana nemabasa adzo

Nekudaro, paive nekutora chikamu kwevakawanda masayendisiti, biologist uye akakosha vanachiremba munhoroondo, kunyange hazvo zvese izvi zvaive nekuda kwekufambira mberi kwakaitwa nemaikorosikopu ayo aive maficha ekutyaira echinhu chose ichi, nekuti dai pasina ivo vaisazoonekwa neziso. kwevanhu, uyezve mabasa avo uye akasiyana akange aripo marudzi akasarudzwa.

Mushure meizvi zvese, pfungwa dzemazuva ano nedzazvino dzinogona kumisikidzwa, nekuda kwekuti mipiro yakawandisa uye yakawanda yakagamuchirwa, yaive yakanaka chose pakuiongorora, nekumisikidza mitemo nemipimo yekugona kuzviongorora.

Pfungwa yazvino

Maseru aive akatsunga kuve iwo zvemuviri uye morphological zvikamu zvezvose zviripo zvipenyu, mazwi anosanganisira misimboti yesainzi iyi, iyo inogona kutaurira nzira dzekusimudzira, shanduko, mafomu ekukura uye kuberekana kwemarudzi ese ehupenyu papasi rino, pamwezve kune vamwe vanogara nevakawanda veizvi uye nevamwe vanongoda imwe chete. kukwanisa kuvapo.

Pfungwa yemazuva ano yakangofanana neyazvino, kunze kwekunge ichidoma misimboti mitatu yesainzi, inova inotevera.

• Mabasa ese akakosha kuti zvisikwa zvipenyu zvinogona kunge zvichikonzerwa nemasero nezvinhu zvavanoburitsa, uye zvine simba zvekuti panogona kuve nezvisikwa izvo sero rimwe chete rinokwana kuita zvese zvambotaurwa, senge maunicellular zvipenyu.
• Kune stem cell, inova ndiyo inopa mamwe maseru, nekuti aya anogona kubva chete kubva kune mamwe maseru, ino iri nzira yekukosha kukuru muhupenyu hwemunhu mupenyu, pamusoro pazvo masero anokwanisa kugadzira matsva anonzi ma prokaryoti, uye eukaryotes ndiyo imwe mhando.
• Kune ese maviri multicellular uye unicellular zvipenyu, Izvi zvinoenderana nechisungo chekuti munhu wese mupenyu akarongedzwa nemasero nemaabhakitiriya, kana nezvakavanzika zvavo.

Masero akafundwa zvakanyanya kwemakore mazhinji, uye kunyangwe paine kuyedza kwese kwakazvipira kwavari, hunhu hwavo hwese nezvakavanzika hazvisati zvanyatso zadzikiswa nanhasi, kunyangwe kune imwe nhanho yakakwana zvinozivikanwa nezvazvo zvakafanana.

Kupatsanurwa kwesero

Masero anogona kuve akapatsanurwa kuita mhando mbiri, ma prokaryotes nema eukaryoti, rimwe nerimwe riine hunhu hwaro uye nemabasa anozvisiyanisa kubva kune mumwe wake, senge ma prokaryotes ndeaya anokwanisa kubereka pakati pavo, uye nekudaro anogadzira maseru matsva.

• Eukaryotic masero: Aya ndiwo maseru anogadzira mhuka, zvirimwa, uye fungi.
• Prokaryotic masero: Idzo ndidzo dzinoumba zvimiro zvezvinhu zvipenyu zvinonzi mabhakitiriya uye archaea.

Izvi zvine mabasa anopa hutano hwakakosha kuzvinhu zvipenyu senge chikafu, kufamba, kukura, kusimudzira, pakati peimwe nzira.